Op 20 mei, tijdens World Bee Day, komt SAS naar buiten met het Beehive Project: Hoe data en analy­tics inzicht geeft in de bijen­ge­zond­heid. Bijen zijn cruciaal voor ons ecosys­teem, maar de wereld­wijde populatie staat onder druk. Momen­teel nemen de wilde bijen­po­pu­la­ties in Europa naar schat­ting met 65% per decen­nium af. En recent werd bekend dat 22% van de Neder­landse bijen­volken de afgelopen winter niet hebben overleefd. Dit is meer dan het dubbele van wat als de natuur­lijke bijen­sterfte wordt beschouwd.

Veel imkers vertrouwen op ervaring en intuïtie, maar wat als je het gedrag van bijen ook met data kunt onder­bouwen? Het Beehive Project, een initi­a­tief van SAS data scien­tist én imker Daan Bijkerk, laat zien hoe techno­logie daarbij kan helpen. Zijn zelfont­wik­kelde sensoren meten in de kast tempe­ra­tuur, lucht­voch­tig­heid, CO2, licht­kwa­li­teit en het geluids­ni­veau. Buiten de kast registreren ze de tempe­ra­tuur, lucht­voch­tig­heid, lucht­druk en licht­in­ten­si­teit. Die gegevens geven realtime inzicht in het leven in de kast en de gezond­heid van bijen. Dit levert waarde­volle inzichten op.

Diverse oorzaken bijensterfte 

Honing­bij­en­po­pu­la­ties in de VS en Europa zijn sterk afgenomen door factoren zoals parasieten, pesti­ciden, klimaat­ver­an­de­ring en habitat­ver­lies. Deze achter­uit­gang bedreigt de voedsel­ze­ker­heid, aange­zien bijna 75% van de belang­rijkste gewassen afhan­ke­lijk is van bijen en andere bestuivers.

Een kijkje in de kast met een QR-code

Het project richt zich niet alleen op imkers maar ook op een breder publiek. Door kasten uit te rusten met een QR-code, kunnen voorbij­gan­gers ook meekijken in de kast. Via een webpa­gina krijgen zij toegang tot live data, grafieken en achter­grond­in­for­matie. Ze kunnen ook vragen stellen aan een GPT-chatbot die met behulp van contex­tuele infor­matie uit de bijen­kast – zoals gezond­heids­status, recente metingen en weers­voor­spel­lingen –  antwoord geeft op basis van algemene bijen­kennis . Het doel is de nieuws­gie­rig­heid om te zetten in bewust­wor­ding. Inmid­dels zijn er acht kasten aange­sloten die allemaal publieke data genereren.

Ook Senior Project Manager Aldert Nagel is bij het Beehive project betrokken. Hij heeft de elektro­nica-behui­zing zelf ontworpen en in 3D geprint. Van de doosjes in de kast met de sensoren, de deksels met de PCB en batterij en de power­mo­dule met zonne­pa­neel en de lichtsensor. 

Microfoons registeren bijengezoem

Ook geluid speelt een rol in het project. Micro­foons registreren het gezoem van de bijen, dat met machine learning wordt geana­ly­seerd. Veran­de­ringen in deze patronen kunnen bijvoor­beeld wijzen op stress, onrust of een aanko­mende zwerm. Deze signalen helpen imkers te handelen op basis van feiten in plaats van gevoel.

Een zwerm ontstaat wanneer de oude koningin met een deel van het volk vertrekt om een nieuw nest te beginnen. Voor imkers betekent dat verlies van een deel van hun bijen als ze het volk niet kunnen terug­vinden. Door het tempe­ra­tuur­ver­loop en de geluids­ni­veaus te analy­seren, herkent Daan steeds beter de signalen vooraf. Zo kan de imker tijdig een nieuwe kast klaar­maken en het proces begeleiden.

Bouwen aan biodiversiteit

Wat begon als een persoon­lijk experi­ment van Daan, is uitge­groeid tot een bredere visie: “Hoe meer kasten data delen, hoe waarde­voller de inzichten. Door data te standaar­di­seren en uit te wisselen, ontstaat een steeds completer beeld van de gezond­heid van bijen­volken in verschil­lende omgevingen. Dit helpt trends te herkennen en afwij­kingen vroeg­tijdig te signa­leren”, vertelt Aldert.

In de toekomst wil het team ook visuele data en infor­matie over bloei­ende flora integreren. Daarmee ontstaat een rijker ecosys­teem van kennis dat zowel imkers als onder­zoe­kers helpt beter voor bijen te zorgen. Deze toepas­singen laten zien hoe techno­logie bijdraagt aan meer inzicht in de natuur, bewust­wor­ding van kwets­baar­heden en meer biodi­ver­si­teit. Voor SAS past het Beehive Project dan ook perfect binnen het bredere Data for Good-initi­a­tief: techno­logie inzetten voor maatschap­pe­lijke en ecolo­gi­sche impact.

Daan zegt tot slot: “Met concrete data kunnen we als imker beter begrijpen wat er in de kast gebeurt. Maar minstens zo belang­rijk is dat we die inzichten delen met imkers, onder­zoe­kers en het publiek. Bewust­wor­ding begint met nieuws­gie­rig­heid. En die prikkelen we door bijen letter­lijk zicht­baar én hoorbaar te maken.”